مرا ببوس - یک ترانه، چند اجرا

مرا ببوس نام تصنیفی است که با صدای «حسن گل‌نراقی»، شعری از «حیدر رقابی» و آهنگی از «مجید وفادار» اجرا شد. این تصنیف در آواز اصفهان، همراه با ویولن «پرویز یاحقی» و پیانوی «مشیر همایون شهردار» از ترانه‌های ماندگار موسیقی ایرانی است. ترانه‌ی مرا ببوس بارها توسط خوانندگان بسیاری از جمله ویگن، گوگوش، الهه، مرتضی و … بازخوانی شده. اخیرا سوگند ترانه‌ی مرا ببوس را بازخوانی کرده و همین بهانه‌ای شد تا به بررسی سرگذشت تاریخی این ترانه بپردازیم. اینجا اجراهای مختلف ترانه‌ی مرا ببوس رو دانلود کن و بشنو.

معرفی حسن گلنراقی خالق “مرا ببوس”

حسن گل‌نراقی (۱۳۰۰ – ۱۳۷۲) خوانندهٔ ایرانی است؛ که بیشتر به‌ خاطر اجرای ترانه مرا ببوس معروف است.  گلنراقی بعد از تحصیلات متوسطه، به‌ کار پدری خود که خرید و فروش بلور و چینی عتیقه بود پرداخت. به صورت اتفاقی و به خاطر مراوداتی که با هنرمندان داشت ترانه‌ی مرا ببوس را با نام خواننده ناشناس در رادیو ملی ایران منتشر کرد. ترانهٔ “مرا ببوس” یکی از دو ترانه‌ای است که گلنراقی خوانده‌ است. بعد از آن ترانه‌ی ستاره بود را روی همین آهنگ خواند که به موفقیت ترانه‌ی اولیه نبود. گل‌نراقی در پایان عمر خود، گرفتار بیماری آلزایمر و تومور مغزی شد، و در مهر ماه سال ۱۳۷۲ در تهران درگذشت. حسن گل‌نراقی در گورستان قدیمی امامزاده طاهر واقع در مهرشهر کرج به خاک سپرده شد.

دانلود مرا ببوس با صدای حسن گل نراقی

دانلود مرا ببوس با صدای سوگند

دانلود مرا ببوس با صدای ویگن

دانلود مرا ببوس با صدای گوگوش

دانلود مرا ببوس با صدای مرتضی

دانلود مرا ببوس با صدای الهه

دانلود مرا ببوس با صدای افشین سیاه‌پوش

مرا ببوس و روایت‌های مختلف..!

در مورد ساخت و سروده شدن این ترانه باورهای مختلفی وجود دارد به عنوان نمونه «پرویز خطیبی» نمایشنامه‌نویس، طنز پردار و برنامه‌ساز معروف رادیو ایران، در مجموعه خاطرات خود از جمع هنرمندان که در کتابی با عنوان «خاطراتی از هنرمندان» به چاپ رسیده، دربارهٔ ضبط ترانهٔ «مرا ببوس» می‌نویسد:

«… یک روز که اعضای ارکستر بزرگ رادیو در استودیو شماره ۸ جمع شده بودند و انتظار روح‌الله خالقی را می‌کشیدند، حسن گل‌نراقی به دیدار پرویز یاحقی آمد. حسن فرزند یکی از تجار معتبر بازار بود که با اکثر هنرمندان دوستی و رفاقت داشت… او را به استودیو راهنمایی می‌کنند، در آنجا پرویز یاحقی با ویولن، و یکی از نوازندگان با پیانو مشغول نواختن آهنگ مرا ببوس بودند. پرویز که چشمش به گل‌نراقی می‌افتد، می‌گوید: به این آهنگ گوش بده! گل‌نراقی یکی دو بار به آهنگ گوش می‌دهد و آن را زیر لب زمزمه می‌کند و در این ضمن مسئول ضبط برنامه موسیقی که پشت دستگاه نشسته بود، دستگاه را به راه می‌اندازد و این قطعه را بی‌آنکه کسی متوجه شود، ضبط می‌کند. گل‌نراقی به دنبال کار خودش می‌رود و مسئول ضبط، نوار ضبط شده را از طریق رئیس وقت رادیو برای معینیان، سرپرست انتشارات رادیو می‌فرستد. وقتی معینیان و سایر مسئولان به نوار گوش می‌دهند، تصمیم می‌گیرند که آن را پخش کنند و ماجرا را با پرویز یاحقی در میان می‌گذارند. پرویز می‌گوید، این کار برای گل‌نراقی گران تمام می‌شود، زیرا او از یک خانواده سرشناس مذهبی است، و پدرش با کارهای هنری به شدت مخالف است. قرار می‌شود گل‌نراقی را به اداره رادیو دعوت کنند و موضوع را با خودش در میان بگذارند. گل‌نراقی می‌آید و گفته‌های پرویز یاحقی را تأیید می‌کند، ولی به علت اصرار دوستان قبول می‌کند نوار بدون ذکر نام، و با نام مستعار خواننده ناشناس پخش شود…»

از چگونگی ضبط این ترانه، در کتاب خاطرات هنری «اسماعیل نواب صفا» ترانه‌سرای معاصر که با نام «قصهٔ شمع» انتشار یافته، روایت دیگری می‌خوانیم. او به نقل از «عباس فروتن» که در سال ۱۳۳۶، تنظیم برنامهٔ «شما و رادیو» را که روزهای جمعه از رادیو پخش می‌شد عهده‌دار بود، می‌نویسد:

«… روزی آقای مهدی سهیلی که با آقای گل‌نراقی دوست بود، ایشان را نزد من آورد و اظهار داشت، آهنگ جالبی آقای مجید وفادار ساخته که شعر آن از آقای حیدر رقابی می‌باشد و آقای گل‌نراقی آن را به‌خوبی اجرا می‌کند، وقتی آن را خواندند، متوجه شدم که کار تازه و بسیار جالبی است و برای پخش در برنامه شما و رادیو خیلی تناسب دارد. آقای وفادار حضور نداشت؛ ولی آقایان مشیر همایون و پرویز یاحقی حاضر بودند. پس از تمرین، آقای گل‌نراقی همراه با پیانوی مشیر همایون، و ویولن یاحقی برای نخستین بار اجرا کرد و روز جمعه از رادیو پخش شد و مورد استقبال فراوان قرار گرفت…»

ترانهٔ «مرا ببوس» با صدای «گل‌نراقی»، ضبط و اجرائی دوباره نشد. هر چه بود و هست، همه از همان نسخه‌ای است که در استودیوی شماره هشت رادیو ایران، در میدان ارک تهران ضبط شده.

در همان ایام، مردم گفتند و باور کردند که شعر این ترانهٔ غمگین و در عین حال شورانگیز را سرهنگ ژاندارمری «عزت‌الله سیامک»، از رهبران سازمان نظامی حزب توده ایران، پیش از اعدام در ۲۷ مهر ماه ۱۳۳۳ در زندان و در وصف سرنوشت غم‌انگیز افسرانی که اعدام می‌شدند، سروده‌است.

عده‌ای نیز بر این تصور بودند که این ترانه را سرهنگ دوم توپخانه «محمدعلی مبشری» عضو دیگری از رهبری این سازمان، در وصف «سرهنگ سیامک» در آخرین دیدار خود با دخترش در شب قبل از اعدام سروده‌است. گرچه بعدها «گل‌نراقی» خوانندهٔ این ترانه، در مصاحبه‌ای با «ایرج طبیبی گیلانی» در مجلهٔ «روشنفکر»، در پی تکذیب این موضوع، برای اولین بار اعلام کرد که شاعر این ترانه «حیدر رقابی» از استادان رشتهٔ ادبیات دانشگاه تهران است.

متن اصلی ترانه‌ی مرا ببوس

مرا ببوس، مرا ببوس
برای آخرین بار، تو را خدا نگهدار که می‌روم به سوی سرنوشت
بهار ما گذشته، گذشته‌ها گذشته، منم به جستجوی سرنوشت
در میان توفان هم پیمان با قایقران‌ها
گذشته از جان باید بگذشت از توفان‌ها
به نیمه شب‌ها دارم با یارم پیمان‌ها
که بر فروزم آتش‌ها در کوهستان‌ها
شب سیه سفر کنم، ز تیره ره گذر کنم
نگر تو ای گل من، سرشک غم بدامن، برای من میفکن
دختر زیبا امشب بر تو مهمانم، در پیش تو می‌مانم، تا لب بگذاری بر لب من
دختر زیبا از برق نگاه تو، اشک بی گناه تو، روشن سازد یک امشب من
ستاره مرد سپیده دم، به رسم یک اشاره، نهاده دیده برهم،
میان پرنیان غنوده بود.
در آخرین نگاهش نگاه بی گناهش، سرود واپسین سروده بود.
بین که من از این پس دل در راه دیگر دارم.
به راه دیگر شوری دیگر در سر دارم
به صبح روشن باید از آن دل بردارم، که عهد خونین با صبحی
روشن‌تر دارم…‌ها
مرا ببوس
این بوسه وداع
بوی خون می‌دهد

منبع: وب‌سایت هنریست